Het Bory kasteel is gebouwd door Jenő Bory (1879 – 1959). Hij was beeldhouwer en architect, hoogleraar beeldhouwkunst aan het College voor Schone Kunsten en professor in de architectuur aan de Technische Universiteit van Boedapest. Het is een herinnering aan zijn eeuwige liefde voor zijn vrouw en zijn artistieke dromen.
De Maria Vallei in Székesfehérvár
Jenő Bory kocht een hectare land in Máriavölgy in Székesfehérvár. Daar stonden in 1912 alleen een pershuis met een wijnkelder tussen de druiven- en fruitvakken. Hij breidde het pershuis uit tot een onderkomen en ontwikkelde er een studio boven. Ze brachten daar hun zomervakantie door.
Hij begon met de bouw van het Bory kasteel na de Eerste Wereldoorlog. Toen pas verdiende hij genoeg om het te betalen. Hij besloot het kasteel te bouwen nadat het project van de kerk van Franz Ferdinand en het Sophia Huis in Sarajevo mislukten door het begin van WOI.
Bory beschouwde het kasteel als zijn eigen kunstwerk, als een standbeeld, in plaats van als een gebouw. Hij maakte geen plannen; hij heeft het gewoon jaar na jaar uitgebreid. Dit oversized huis met zijn vele decoraties is een speciaal voorbeeld van Hongaarse symbolische architectuur. Zelfs de lay-out is emblematisch omdat de twee centra, de kapel en de studiogalerij, symbool staan voor twee belangrijke punten uit het leven van Jenő Bory.
Architectuur als beeldende kunst
In de Bory Burcht ziet u honderden standbeelden en met schilderijen bedekte muren. Binnen en buiten vindt u mozaïeken. Op de meest onvoorspelbare plaatsen staan ineens fonteinen of ziet u een glasschildering.
Bory bouwde aan het kasteel, werkte aan details en bouwde het Bory kasteel na de Tweede Wereldoorlog opnieuw op tot de dag dat hij stierf. Hij werkte voornamelijk alleen, vertrouwde op zijn eigen twee handen en vroeg slechts een paar keer hulp.
Jenő Bory was een gekwalificeerde architect. In plaats van plannen te maken, volgde hij zijn verbeeldingskracht en paste hij zich aan de topografie van het land aan. Bory was de architect, projectbegeleider, voorman en metselaar tegelijk. Hij bouwde, ontwikkelde en decoreerde dit prachtige kunstwerk.
De langzaam groeiende muren, de vormen van de torens en de gebieden eromheen zijn allemaal het resultaat van hetzelfde artistieke idee als de beelden. Op deze manier is het Bory kasteel niets anders dan een stuk architectuur als beeldend kunstwerk.
Monument en museum
We kennen slechts een paar kunstenaars die hun eigen monument en museum hebben gebouwd. Jenő Bory is één van hen. Van de kerker tot aan de torens is het kasteel 30 meter hoog. Het heeft 7 torens en 30 kamers in verschillende groottes, waaronder 3 studio’s. Door het kasteel verspreid vindt u standbeelden, schilderijen en antiquiteiten.
Er staan ongeveer 500 kunstwerken. Sommige zijn werken van de beste kunstenaars, zoals van Bertalan Székely en István Csók. Het Bory kasteel staat in het Guiness Book of Records als het grootste gebouw dat iemand alleen met zijn eigen twee handen heeft gebouwd.
In de Galerij van de Honderd Zuilen staan helden, koningen en barden uit de Hongaarse geschiedenis. Het Bory kasteel is in 40 zomers gebouwd. De rest van het jaar woonde en werkte de kunstenaar in Boedapest.
Piro graniet
Jenő Bory en zijn broer Pál vonden het piro basalt of piro graniet uit. Dit gebruikte Bory voor het maken van beelden. De wetenschappelijke literatuur noemt het materiaal “Bory brons”.
Dit is wat Bory zelf in zijn memoires zegt over zijn kasteel: “Hoe kan één persoon dit creëren? Het antwoord is eenvoudig. Als er geen cement was, zou er ook geen Bory kasteel zijn. Drastisch gezegd is de Bory burcht een station in het experiment van beton. De mens heeft nooit eerder een bouwmateriaal als beton gehad.”
Wie was Jenő Bory?
Jenő Bory is geboren in Székesfehérvár op 9 november 1879. Hij studeerde aan het gymnasium in Székesfehérvár en daarna aan de faculteit Architectuur van het József Nádor College. Tijdens zijn studie ontving hij een beurs van zijn geboortestad. In het tweede jaar kreeg hij een staatsbeurs. Hij studeerde in 1903 af als architect.
“Ik wilde kunstenaar worden, maar er was een zin die we moesten vertalen in het Duits: “Kunst is mooi, maar je kunt er niet van leven”. Dus ik dacht dat ik beter eerst naar de technische universiteit kon gaan en pas later naar de kunstacademie omdat ik ook wist dat architectuur en sculptuur verenigd zijn in lichaam en geest.” (citaat uit de autobiografie van Jenő Bory).
Marmer
Hij deed zijn vrijwillige militaire dienst in Wenen in 1903. In 1904 solliciteerde hij bij de Hongaarse Universiteit van de Schone Kunsten en ging op een twee jaar durende studiereis in Duitsland en Italië. De beroemde werkplaats van Paolo Trisconia in Carrara leerde hem marmer te bewerken en beelden van marmer te maken.
De bouwplannen van de kerk genaamd Hart van Jezus werden in 1909 aangenomen en Bory nam ook deel aan de bouw. De kerk werd ingewijd in 1911. De betonnen koepel, die geen buitenbekleding heeft, was het eerste artistieke gebruik van beton in Hongarije.
Monument voor de Aartshertog
Bij de mobilisatie van 1914 trad hij in dienst als technisch officier. In 1915 mocht hij naar Sarajevo om een voorstel te doen voor het monument van Franz Ferdinand en hertogin Sophia. De monarchen vonden het werk van Bory het beste en hij moest het uitvoeren.
Op de plek van de moord verzonk men een stalen plaat in het asfalt. De plaat was in de vorm van een kruis en er was een bijschrift dat zei: “Aartshertog Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophia, hertogin van Hohenberg, gaven hun leven en bloed voor God en hun land op deze plaats.”
Het monument werd in 1917 onthuld bij het bruggenhoofd van de rivier de Mljacka. In 1919 werd het gedemonteerd en alleen het bankje tegenover de brug bleef staan zonder het bijschrift. Bory’s standbeelden en reliëfs staan in Székesfehérvár, Mór, Boedapest en in veel andere steden in Hongarije.
Werk van Bory
- De binnen- en buitendecoratie van de bisschoppelijke kerk in Kaposvár.
- In 1927 maakte hij De Gewonde Held ter nagedachtenis aan studenten van de technische universiteit die in de Eerste Wereldoorlog zijn vermoord. De communisten verwijderden het beeld in 1948. Het brons is gebruikt bij het gieten van een beeld van Stalin. De mal bleef echter in de collectie van het Bory kasteel, dus kon in 2000 een nieuw beeld in de tuin van de technische Universiteit gezet worden.
- De bisschopsfontein uit 1927, versierd met de 4 belangrijke bisschoppen uit de periode van Koning István I, de grondlegger van Hongarije, staat nu op het Piac Tér in Székesfehérvár.
Het Bory kasteel in WOII
Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Jenő Bory in de Bory Burcht midden in de strijd. Het kasteel werd gebombardeerd en alle torens raakten beschadigd. De soldaten schoten op de beelden en sneden de foto’s in stukken.
Bory bracht zijn gepensioneerde jaren door met de reconstructie van het Bory kasteel en hij was er de gids. Hij stierf op 19 december 1959 in het Bory kasteel. Hij is begraven in de grafkelder van de familie op de Csutora begraafplaats in Székesfehérvár.
Jenő Bory en de Bory Burcht zijn imposante onderdelen van de Hongaarse geschiedenis. Zeker een leuk uitstapje op vakantie in dit deel van Hongarije. U heeft er een uurtje of twee / drie voor nodig. Dan kunt daarna lekker luilakken aan Balaton, of de binnenstad van Veszprém bezoeken. Als u dan nog meer cultuur wilt, raden wij de porseleinfabriek van Herend aan.